Metody Radioterapii

Radioterapia to jedna z trzech głównych metod leczenia nowotworów, obok chirurgii i chemioterapii. Metoda ta wykorzystuje promieniowanie o wysokiej energii – zazwyczaj promienie rentgenowskie (X), gamma lub protony – w celu zniszczenia komórek nowotworowych lub spowolnienia ich wzrostu.

• 1. Kiedy stosuje się radioterapię?
• 2. Najczęściej stosowane metody radioterapii
• 2.1. Radioterapia zewnętrzna (External Beam Radiation Therapy)
• 2.1.1. Zalety:
• 2.1.2. Wady:
• 2.2. Radioterapia wewnętrzna (Brachyterapia)
• 2.2.1. Zalety:
• 2.2.2. Zastosowanie:
• 2.2.3. Ograniczenia:
• 2.3. Radioterapia ogólnoustrojowa (Systemic Radiation Therapy)
• 2.3.1. Przykład:
• 2.3.2. Zalety:
• 2.3.3. Wady:
• 2.4. Radiochirurgia stereotaktyczna (Stereotactic Radiosurgery – SRS)
• 2.4.1. Zalety:
• 2.4.2. Wady:
• 3. Dobór odpowiedniej metody radioterapii
• 4. Najczęstsze skutki uboczne radioterapii
• 5. Podsumowanie

1. Kiedy stosuje się radioterapię?

Lekarze zalecają radioterapię w różnych sytuacjach:

• Jako główną metodę leczenia w celu całkowitego zniszczenia guza
• Po operacji, aby usunąć pozostałe komórki nowotworowe
• W połączeniu z chemioterapią przy leczeniu zaawansowanego raka
• W celu łagodzenia objawów, takich jak ból czy krwawienie

2. Najczęściej stosowane metody radioterapii

Poniżej przedstawiono najpopularniejsze metody radioterapii, stosowane w zależności od rodzaju nowotworu i lokalizacji guza.

2.1. Radioterapia zewnętrzna (External Beam Radiation Therapy)

To najczęściej stosowana metoda, w której duże urządzenie znajduje się poza ciałem i kieruje promieniowanie na obszar guza.

2.1.1. Zalety:

• Nieinwazyjna
• Możliwość precyzyjnego dostosowania dawki i kierunku promieniowania
• Odpowiednia dla wielu typów raka: piersi, prostaty, płuc, szyjki macicy itd.

2.1.2. Wady:

• Wymaga codziennego leczenia przez kilka tygodni
• Może wpływać na zdrowe tkanki wokół guza

2.2. Radioterapia wewnętrzna (Brachyterapia)

Metoda ta polega na umieszczeniu małego źródła promieniowania bezpośrednio w guzie lub w jego pobliżu.

2.2.1. Zalety:

• Skoncentrowane działanie na guzie, minimalizujące wpływ na zdrowe tkanki
• Krótki czas leczenia

2.2.2. Zastosowanie:

Rak szyjki macicy, prostaty, piersi oraz przełyku

2.2.3. Ograniczenia:

• Zabieg inwazyjny, wymaga drobnej operacji lub endoskopii
• Konieczność ścisłej kontroli promieniowania

2.3. Radioterapia ogólnoustrojowa (Systemic Radiation Therapy)

Promieniowanie jest wprowadzane do organizmu doustnie lub w formie zastrzyku, a następnie krąży we krwi, poszukując i niszcząc komórki rakowe.

2.3.1. Przykład:

Zastosowanie jodu-131 w leczeniu raka tarczycy

2.3.2. Zalety:

• Działa na komórki nowotworowe rozprzestrzenione po całym organizmie

2.3.3. Wady:

• Może powodować ogólnoustrojowe skutki uboczne
• Mniejsza kontrola nad precyzyjnym miejscem działania promieniowania

2.4. Radiochirurgia stereotaktyczna (Stereotactic Radiosurgery – SRS)

Pomimo nazwy sugerującej zabieg chirurgiczny, jest to bardzo precyzyjna forma radioterapii, wykorzystująca wysokie dawki promieniowania skierowane na mały obszar, np. guz mózgu.

2.4.1. Zalety:

• Wysoka precyzja, krótki czas leczenia (1–5 sesji)
• Mało inwazyjna, szybka rekonwalescencja

2.4.2. Wady:

Stosowana wyłącznie w przypadku małych, dobrze zlokalizowanych guzów

3. Dobór odpowiedniej metody radioterapii

Wybór metody radioterapii zależy od wielu czynników:

• Typ i stadium nowotworu
• Lokalizacja guza
• Ogólny stan zdrowia pacjenta
• Możliwość połączenia z innymi metodami leczenia

Specjalista radioterapii współpracuje z zespołem medycznym, aby opracować najbardziej odpowiedni plan leczenia dla danego pacjenta.

4. Najczęstsze skutki uboczne radioterapii

Mimo swojej skuteczności, radioterapia może powodować pewne skutki uboczne, w zależności od obszaru leczenia, np.:

• Zmęczenie, osłabienie
• Wypadanie włosów (w miejscu naświetlania)
• Nudności, biegunka (jeśli napromieniany jest obszar jamy brzusznej)
• Suchość w ustach, owrzodzenia (przy naświetlaniu głowy i szyi)
• Zmiany skórne: zaczerwienienie, pieczenie, suchość

Większość objawów ustępuje po zakończeniu terapii. Jednak pacjenci powinni być ściśle monitorowani, aby szybko reagować na poważniejsze skutki uboczne.

5. Podsumowanie

Radioterapia to potężne narzędzie w walce z rakiem. Zrozumienie różnych metod radioterapii – zewnętrznej, wewnętrznej, ogólnoustrojowej oraz radiochirurgii – pomoże pacjentom uzyskać pełniejszy obraz leczenia i podjąć trafne decyzje razem z lekarzem.

Jeśli Ty lub bliska Ci osoba przygotowujecie się do radioterapii, nie wahaj się zdobywać wiedzy, zadawać pytań lekarzowi i przygotować się psychicznie, by skutecznie towarzyszyć procesowi leczenia.